Mikrobiologia – nauka zajmująca się zagadnieniami związanymi z mikroorganizmami oraz wirusami, dział biologii.
Do organizmów, którymi zajmuje się mikrobiologia, należą: bakterie, grzyby oraz niektóre protisty. Historię mikrobiologii datuje się od czasów starożytnych. Procesy biochemiczne z udziałem drobnoutrojów wykorzystywane były w starożytności do warzenia piwa, wyrobu wina i octu oraz do przygotowywania ciast. Rozwój nowoczesny mikrobiologii datuje się do momentu wynalezienia mikroskopu przez braci Jonden's w 1590 roku.
Drobnoustroje, czyli mikroorganizmy - są to organizmy żywe bardzo trudne do scharakteryzowania. Przujmuje się, że są to organizmy żywe widoczne w powiększeniu od 100 do kilku tysięcy razy.
Systematyka drobnoutrojów:
1) Wirusy - są najmniejszą wilkościowo grupą drobnoustrojów (pow. do 10 000 razy), których organozmy składają się wyłącznie z cząsteczki kwasu nukleinowego otoczonego powłoką białkową. Wirusy zalicza się do bezwzględnych pasożytów. Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA (wirusy RNA) lub DNA, wykazują jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jak i materii nieożywionej. Według definicji Andrégo Lwoffa, wirus to „zakaźny, potencjalnie patogenny nukleoproteid, istniejący tylko pod postacią jednego kwasu nukleinowego, który reprodukuje materiał genetyczny. Jest niezdolny do podziałów poza komórką i zazwyczaj nie posiada enzymów (a zatem nie wykazuje metabolizmu)”.
2) Bakterie - są drugą pod względem wielkości grupą mikroogranizmów (widoczne pod powiększeniem od kilkuset do kilku tysięcy razy), znajdują się one na pograniczu świata roślinnego i zwierzęcego, posiadają bardziej niż wirusy skomplikowaną budowę, wyposażenie enzymatyczne, a niektóre gatunki posiadają zdolność ruchu poprzez tzw. rzęski. Cechą charakterystyczną budowy komórek bakteryjnych jest brak otoczonych błoną organelli, takich jak jądro komórkowe czy mitochondrium, kóre występują u wszystkich innych organizmów żywych - grzybów, roślin, protistów i zwierząt.
3) Drożdże - są to grzyby jednokomórkowe, rozmnażające się przez podział lub pączkowanie, dzięki wyposażeniu enzymatycznemu posiadają zdolność rozkładu substancji złożonych chemicznie na substancje proste i wywoływania reakcji fermentacji alkoholowej. Naczenie gospodarcze mają drożdże szlachetne - liczne odmiany i szczepy hodowlane drożdży, należące do gatunku Saccharomeces cerevisiae , wykorzystywane w przemyśle spożywczym, a zwłaszcza farmentacyjnym (drożdże winiarskie, gorzelnicze i piekarniane).
4) Pierwotniaki - są to zazwyczaj organizmy jednokomórkowe cechujące się bardziej skomplikowaną budową zaliczane zarówno do roślin jak i zwierząt. Wielkość ich ciał waha się od 10 nanometrów do kilku milimetrów. Zazwyczaj w budowie można wyróżnić przód, tył, stronę grzbietową i brzuszną. Pierwotniaki wykształciły pellikulę - błonę komórkową podścielona utworami błoniastymi, Jej dodatkowymi właściwościami jest elastyczność pozwalająca na poruszanie sie ruchem ameboidalnym. Komórki pierwotniaków wypełnia cytoplazma , najczęściej podzielona na zewnętrzną ektoplazmę i wewnętrzną endoplazmę. U pierwotniaków wyróżnia się wyspecjalizowane organelle ruchowe : wić i nibynóżki .
Drobnoustroje bytują w różnych środowiskach, powodując jego zmiany. O aktywności drobnoustrojów decydują warunki środowiska. Szczegółowe informacje na temat czynników środowiska wpływających na aktywność drobnoustrojów znajdziemy na stronie :
Wpływ środowiska na drobnoustroje
Bakterie stanowią najliczniejszą grupę drobnoustrojów. Są organizmami jednokomórkowymi. Ze względu na ich kształt dzielimy je na 3 grupy : bakterie kuliste, cylinryczne i spiralne.
Kształty i rozmiary komórek bakteryjnych
Każda komórka bakteri zbudowana jest z charakterystycznych elementów : ściany komórkowej, nłony cytoplazmatycznej, cytoplazmy.
Bakterie w życiu człowieka pełnią funkcje zarówno poztywne jak i negatywne. Bardzo niebezpieczna dla człowieka oraz roślin i zwierząt są bakterie chorobotwórcze. Mimo że człowiek próbuje od dawna z nimi walczyć przy pomocy szczepień ochronnych, odpowiedniego leczenia antybiotykami, przez stosowanie środków dezynfekujących a także odpowiednią higienę to walka z nimi jest bardzo trudna.